کد مطلب:16461 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » احكام

عقد لازم و عقد جايز يعني چه؟

عقد لازم يعني عقد غير قابل برگشت، به اين معني كه طرف، بعد از اينكه معامله را انجام داد، ديگر نمي تواند آن را فسخ كند. عقد جايز يعني عقد قابل برگشت، يعني هر گاه بخواهد آن را بهم بزند مي تواند. مثلآ بيع، عقد لازم و وكالت عقد جايز است. آدمي كه كسي را وكيل كرد و او هم قبول نمود، هر زماني كه بخواهد حق دارد اين وكالت را بهم بزند. ولي بيع يا اجاره اين طور نيست. بله، در معاملات لازم در شرايط بالخصوصي خيار فسخ مي گذارند. خيار يك امر ثانوي است؛ يعني طبيعت اين عقد، لازم است ولي خيار يك قرار مجددي است كه روي عقد لازم گذاشته مي شود، يا قهري است؛ مثلآ بيع يك عقد لازم است اما تا وقتي كه مجلس بهم نخورده، طرفين حق فسخ دارند؛ يعني بعد از انقضاء مجلس، اين عقد لزوم پيدا مي كند. يا بيع عقد لازمي است، مگر آنكه يك طرف واقعآ مغبون شده باشد؛ مسئله، مسئلة معامله نباشد بلكه مسئله كلاه سر رفتن و غَبْن باشد. در اينجا خيار غبن پيدا مي شود. اگر انسان جنسي را بخرد و بعد متوجه شود كه جنسش معيوب است، خيار فسخ دارد كه به آن خيار عيب مي گويند. چند نوع خيار ديگر هم وجود دارد. اما اگر در اول معامله شرط كنند «با اسقاط كافّه خيارات»، در اين صورت معامله، لازم مي شود و ديگر هيچ خياري براي شخص باقي نمي ماند. ولي به هر حال طبيعت عقد بيع، لزوم است.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج20ـ مسئله بيمه
شهيد مطهري